Wiązary czy więźba tradycyjna — charakterystyka i porównanie

Konstrukcja dachu jest jednym z najważniejszych elementów budynku. Chroni go przed negatywnym oddziaływaniem czynników atmosferycznych, nadmiernym nagrzewaniem się czy stratami ciepła. W większości obiektów do stworzenia konstrukcji nośnej stosuje się więźbę tradycyjną. Coraz częściej jednak inwestorzy decydują się na jej alternatywę, czyli wiązary dachowe. Dowiedz się, czym różnią się od siebie obie opcje i zdecyduj, która z nich będzie dla Ciebie korzystniejsza.

 Tradycyjne więźby dachowe — charakterystyka

Do produkcji tradycyjnej więźby dachowej wykorzystuje się drewno. Musi to być materiał konstrukcyjny o odpowiedniej klasie. Najczęściej wybieraną klasą jest C24, a minimum zapewniającym bezpieczeństwo dachu jest klasa C16. W tym zestawieniu litera oznacza drewno iglaste (najczęściej wybierane do więźby jest np. drewno sosnowe), a liczba odporność materiału na zginanie.

Drewno użyte w więźbie dachowej musi mieć również odpowiednią wilgotność. Zasadniczo powinna się ona kształtować na poziomie 15-18%. Ważne jest także zabezpieczenie go przed negatywnym oddziaływaniem czynników biologicznych. W tym celu stosuje się impregnaty do konstrukcji dachu. Te mogą być nakładane na więźbę dachową pędzlem, natryskiem lub poprzez kąpiel.

Więźba tradycyjna powstaje najczęściej przez kilka tygodni, a miejscem jej wykonywania jest plac budowy. To na nim elementy konstrukcji są docinane i łączone. Cały proces wymaga precyzji, a do jego przeprowadzenia najlepiej wybierać cieślów mających wieloletnie doświadczenie. W przeciwnym razie bezpieczeństwo pokrycia dachu nie będzie gwarantowane.

W czasie wykonywania więźby metodą tradycyjną należy zadbać o zabezpieczenie drewna. Nie powinno mieć ono kontaktu z wilgocią czy być poddane wysokiej temperaturze. Miejsce budowy powinno być oczywiście również chronione przed ogniem. Brak zabezpieczeń może narazić gotowe elementy na pojawienie się na nich wykwitów pleśni czy zarzewia ognia.

 Rodzaje więźby dachowej

Wyróżnia się następujące rodzaje więźby dachowej z elementów drewnianych:

●        dachowa krokwiowa,

●        dachowa jętkowa,

●        dachowa krokwiowo-jętkowa,

●        płatwiowo-kleszczowa.

Konkretną więźbę dachową należy dostosować przede wszystkim do rozpiętości ścian zewnętrznych, kształtu dachy i  danych znajdujących się w projekcie architektoniczno-budowlanym.

Więźba dachowa jest konstruowana na miejscu budowy przez cieślę. Może powstawać przez cały rok, w tym w okresie zimowym, jednak trzeba wtedy uwzględnić to, że warunki atmosferyczne mogą spowodować przestoje w pracy. W efekcie konstrukcja budynku, zamiast być gotowa w kilka tygodni, będzie powstawała kilka miesięcy. To wydłuży ogólny czas budowy.

 Tradycyjne więźby dachowe — najważniejsze  zalety i wady

Tradycyjne więźby dachowe stosuje się najczęściej w budynkach z poddaszem użytkowym. Ich zastosowanie w takiej sytuacji daje duże możliwości aranżacyjne i zajmuje niewiele miejsca wewnątrz. Więźba pełni skutecznie kluczową funkcję, czyli stanowi konstrukcję nośną pod pokrycie dachowe. Jest przy tym solidna i trwała. Można ją stosować niezależnie od tego, na jaki kształt dachu się zdecydujesz i jaki będzie jego kąt nachylenia. 

Tradycyjna więźba dachowa ma również kilka wad. Przede wszystkim jest nią czas realizacji budowy. Może wynieść kilka tygodni. Jeśli np. warunki atmosferyczne w okresie zimowym będą niesprzyjające, czas powstawania dachu może się jeszcze bardziej wydłużyć. W trakcie realizacji konstrukcji może dojść do licznych błędów wykonawczych, dlatego należy rozważnie dobrać ekipę do jej stworzenia. 

Wielu inwestorów obecnie odstraszają również ceny. Wartość drewna jest na tyle wysoka, że zakup tradycyjnej więźby może znacznie podnieść koszt projektu, który się realizuje.

Warto też zwrócić uwagę na jakość drewna. W przypadku tradycyjnej więźby trwałość zgodna z obowiązującymi normami nie jest aż tak restrykcyjnie kontrolowana, jak ma to miejsce przy produkcji wiązarów. W związku z tym należy zadbać o impregnację i analizować poziom wilgotności drewna we własnym zakresie. To z kolei generuje dodatkowy koszt i wymaga zaangażowania ze strony inwestorów. Jeśli zdecydujesz się na wiązary dachowe, nie będziesz się z tym zmagać.

 Drewniane wiązary dachowe — charakterystyka

Drewniane wiązary dachowe powstają w fabryce, a nie na budowie. W związku z tym ich montaż na miejscu trwa najczęściej jeden dzień. Konstrukcję tworzą kratownice z belek drewnianych, które łączą płytki kolczaste.

Wiązary dachowe składają się zasadniczo z dwóch pasów: dolnego i górnego, słupków i krzyżulców. 

Poszczególne elementy wiązarów są łączone wspomnianymi wcześniej płytkami kolczastymi, czyli grupami gwoździ umieszczonymi w jednej płaszczyźnie, które są wprasowane w całą konstrukcję.

Wiązary kratowe (tak inaczej nazywa się wiązary dachowe) powstają z mniejszej ilości drewna niż tradycyjna więźba, dzięki czemu są od niej tańsze i lżejsze. Ich uwzględnienie w konstrukcji budynku umożliwia oszczędności również dlatego, że nie wymaga stosowania dodatkowych elementów nośnych.

Wiązary dachowe drewniane trafiają na budowę odpowiednio zabezpieczone przed szkodnikami, więc mogą od razu zostać zamontowane na ściany nośne budynku.

Drewno, z którego powstają wiązary dachowe prefabrykowane, jest suszone komorowo w temperaturze około 70 ℃. W czasie procesu giną owady i ich larwy, dlatego nie stanowią one zagrożenia dla konstrukcji.

Gładka struktura, powstająca poprzez struganie, zabezpiecza elementy użyte do produkcji wiązarów dachowych m.in. przed szybkim rozprzestrzenianiem się ognia czy wnikaniem pasożytów. Gotowe wiązary dachowe nie muszą być impregnowane na miejscu.

 Prefabrykowane wiązary dachowe — zalety i wady

Prefabrykowane wiązary dachowe przyspieszają budowę. Z tego powodu są stosowane m.in. w Stanach Zjednoczonych, które słyną z szybkiej realizacji domów. Elementy prefabrykowane montuje się w ciągu 1-2 dni, a ich przygotowanie trwa z reguły około 2 tygodnie (są następnie transportowane na miejsce realizacji inwestycji).

Produkcja wiązarów dachowych odbywa się w fabryce, więc nie trzeba zabezpieczać drewna, ani chronić go przed deszczem. Dach prefabrykowany przynosi także oszczędności finansowe. Jest tańszy od tradycyjnej więźby i umożliwia zastosowanie mniejszej ilości elementów nośnych (m.in. stropów żelbetowych).

Zastosowanie wiązarów dachowych jest możliwe przy dachach o dużej rozpiętości ścian (nawet powyżej 9 m) i ze skomplikowanymi układami. Często konstrukcja jest objęta wieloletnią gwarancją, co daje inwestorom dodatkowe zabezpieczenie. Budujący mają również pewność, że drzewo jest odpowiednio wyselekcjonowane i zabezpieczone. Prace związane z jego obróbką  odbywają się w fabrycznym procesie, gdzie praktycznie nie ma możliwości popełnienia błędu.

Jakie są wady wiązarów dachowych? Konstrukcja zabiera stosunkowo dużo miejsca, więc stawia się ją najczęściej tam, gdzie poddasze pełni przede wszystkim funkcję strychu lub jest jedynie częściowo użytkowane.

To, ile kosztują wiązary dachowe, jest ich zaletą. Są tańsze od tradycyjnej więźby. Wadą może być z kolei cena montażu. Ta w przypadku montażu prefabrykowanych elementów jest nieco większa niż tradycyjnych, ponieważ wymaga wynajęcia specjalnego dźwigu i transportu konstrukcji. Cały proces może być również skomplikowany w przypadku niewielkich posesji, gdzie trudno jest fizycznie wykonać całą procedurę.

 Wiązary czy więźba tradycyjna — porównanie elementów

 Inwestorzy stający przed wyborem: wiązary dachowe czy więźba tradycyjna – powinni wziąć pod uwagę przede wszystkim projekt architektoniczno-budowlany, założenia finansowe i własne oczekiwania wobec konstrukcji. Poniższa tabela obrazuje najważniejsze cechy obu systemów.

Projektowanie wiązarów dachowych i więźby wymaga specjalistycznej wiedzy. Niezależnie od tego, na jaki rodzaj konstrukcji się zdecydujesz (więźba prefabrykowana czy tradycyjna), skonsultuj plany ze specjalistami już na etapie planowania budynku. Dzięki temu zaoszczędzisz i zadbasz o bezpieczeństwo całej konstrukcji.