Więźba dachowa stanowi jeden z najważniejszych elementów każdego budynku. To solidny stelaż, na którym umieszcza się pokrycie zabezpieczające obiekt przed czynnikami zewnętrznymi. Jakie są najpopularniejsze rodzaje więźby dachowej? Czym się różnią i gdzie sprawdzą się najlepiej?
Elementy więźby dachowej – nazewnictwo
Rodzaje zastosowanych komponentów zależą głównie od budowy i przeznaczenia konstrukcji. Najczęściej wykorzystuje się takie części jak:
- belka – to ukośny lub poziomy element przejmujący obciążenia pionowe. W budownictwie wyróżnia się przede wszystkim belki stropowe lub wiązarowe;
- murłata – to pozioma część nazywana również namurnicą i leżnią. Przymocowuje się ją do muru, gdzie stanowi podparcie dla krokwi. Odpowiada za przenoszenie obciążeń na ściany nośne;
- krokiew – to pochyła belka nośna podtrzymująca pokrycie dachowe. Może mieć formę narożną lub krótką (kulawka);
- wiatrownica – to deska lub łata przymocowana do krokwi ukośnie od spodu. Jej zadaniem jest wzmacnianie konstrukcji i zapewnianie współpracy wiązarów przy silniejszym wietrze;
- jętka – to poziomy element rozpierający parę krokwi w jej górnej części. Pozwala na zwiększenie rozpiętości dachu do nawet 11 m;
- miecz – to skośna belka usztywniająca połączenie słupów i płatwi;
- kleszcze – to poziome części usztywniające konstrukcję dachową. Składają się z dwóch desek obejmujących krokwie i słupy.
W skład dachu wchodzą też łaty, kontrłaty czy systemy wentylacji. Nie są one jednak elementami samej więźby dachowej.
Rodzaje dachów – charakterystyka poszczególnych typów więźby dachowej
Niektóre rodzaje więźby dachowej są wykorzystywane znacznie częściej niż inne. Wynika to z ich trwałości, uniwersalności i łatwości montażu. Najpopularniejsze typy takich konstrukcji to:
- więźba krokwiowa – to najprostsza z dostępnych opcji. Stosuje się ją głównie w przypadku mniejszych dachów (długość i szerokość do około 7 m), o nachyleniu wynoszącym 30-50°. W tej konstrukcji krokwie mają tylko dwa punkty oparcia – na kalenicy i murłatach, ułożonych na ścianach kolankowych lub stropie;
- więźba krokwiowo-jętkowa – wykonuje się ją na większych dachach, o nachyleniu 35-60°. W tej konstrukcji krokwie są wzmocnione poziomymi wiązarami jętkowymi, które montuje się co najmniej w połowie ich długości. Elementy te nie tylko wzmacniają więźbę, lecz także mogą służyć jako belki stropu nad pomieszczeniami. To dobry wybór do budynków z poddaszem mieszkalnym;
- więźba płatwiowo-kleszczowa – jest montowana na bardzo dużych dachach o nachyleniu wynoszącym 60-70°. Składa się z krokwi, które opierają się na murłatach i płatwiach (belkach wspartych na słupach, które przenoszą obciążenia na strop). W tej konstrukcji przeciwległe elementy są połączone kleszczami, które obejmują je z obu stron;
- więźba wieszakowa – stosuje się ją nad pomieszczeniami o rozpiętości większej niż około 7 m, a jednocześnie nie można umieścić między nimi podpór pośrednich. Składa się z belek stropowych, zastrzałów i wieszaków (w przypadku wiązarów dwuwieszakowych dodaje się też rozpory). W konstrukcji tej na wieszakach montuje się płatwie, które stanowią oparcie dla krokwi. Zastrzały łączy się natomiast wrębem czołowym;
- więźba dachu mansardowego – nazywana również więźbą łamaną. Składa się z segmentu górnego i dolnego. Pierwszy z nich jest łagodnie nachylony, a drugi – stromy. Taka budowa pozwala na zwiększenie przestrzeni użytkowej poddasza.
Więźba dachowa prefabrykowana
We współczesnym budownictwie bardzo często wykorzystuje się technikę prefabrykacji. Polega ona na produkcji wszystkich elementów więźby dachowej bezpośrednio w zakładzie przemysłowym, z użyciem profesjonalnych maszyn. Metoda ta:
- zapewnia zgodność z projektem – części drewniane powstają z użyciem maszyn sterowanych numerycznie, które idealnie odwzorowują informacje z dokumentacji technicznej;
- daje możliwość dokładnej kontroli jakości – zanim elementy trafią na plac budowy, są szczegółowo sprawdzane z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu;
- wyróżnia się idealną powtarzalnością i kompatybilnością – użycie automatycznych technik pozwala na stworzenie części, które umożliwiają precyzyjny montaż bez szczelin czy nierówności;
- charakteryzuje się szybkością przebiegu pracy na placu budowy – na posesję klienta dostarcza się gotowe produkty, które wystarczy połączyć w całość.
Więźba dachowa dwuspadowa prefabrykowana jest wolna od wad, które powstają podczas cięcia belek bezpośrednio w okolicach budynku. Wpływa to na jej trwałość, symetrię i zdolność do znoszenia konkretnych obciążeń.
Konstrukcja dachu a pozostałe parametry budynku
Konstrukcja dachu musi być idealnie dopasowana do pozostałych parametrów technicznych budynku. Podczas jej projektowania uwzględnia się m.in. takie czynniki jak rozpiętość ścian wewnętrznych, szerokość, wysokość, długość i kąt nachylenia zadaszenia, a także przeznaczenie górnej kondygnacji. W domach jednorodzinnych najlepiej sprawdza się więźba dachowa jętkowa lub krokwiowa, ale mieszkańcy Śląska chętnie sięgają też po tradycyjne konstrukcje mansardowe.
Ponadto podczas projektowania dachu bierze się pod uwagę:
- warunki pogodowe panujące na danym obszarze – znaczenie ma m.in. ciężar pokrywy śniegowej i prędkość wiatru;
- rodzaj planowanego pokrycia – dachówka ceramiczna, blachodachówka, panele na rąbek czy gont bitumiczny wymagają innej nośności więźby;
- dodatkowe elementy dachowe – okna połaciowe, panele fotowoltaiczne, kominki wentylacyjne czy wyłazy wymagają odpowiedniego dostosowania konstrukcji;
- termoizolację – grubość termoizolacji oraz warstwa wentylacyjna wpływają na wysokość krokwi i typ membrany.
Jako producent wiązarów dachowych przykładamy ogromną wagę do odpowiedniego zaplanowania całej konstrukcji przed rozpoczęciem jej produkcji. Wykonujemy szczegółowe wyliczenia, na podstawie których dobieramy odpowiednie elementy więźby dachowej do parametrów technicznych całej nieruchomości.
